Илгари психологлар зилзилалар ёки бўронлар каби жамоавий стрессли ҳолатлар ва шахсият ўзгариши ўртасидаги боғлиқликни топа олишмаган эди. Бироқ, йўқотишлар ёки узоқ муддатли ижтимоий изоляция одамларга таъсир қилганга ўхшайди.
«Ёшлар инжиқроқ ва стрессга мойил, ишончсиз, ҳамкорлик қилишдан қочадиган, масъулиятсиз бўлиб қолишди», дейди Флорида университети тиббиёт коллежи профессори Анжелина Сутин бошчилигидаги тадқиқот муаллифлари.
Сутин ва унинг ҳамкасблари «Американи тушуниш» онлайн сўровида қатнашган 7109 нафар кишининг феъл-атворини пандемиядан олдин ва пандемия давомида ўтказилган сўровлар асосида баҳолашган. Иштирокчилар бешта хусусиятни — невротизм, экстраверсия, очиқлик, хушмуомалалик ва виждонлиликни ўлчайдиган кенг қўлланиладиган шахсий тестларни тўлдиришган.
18 ёшдан 109 ёшгача бўлган иштирокчилар пандемиядан олдин, пандемия бошида ва охирида ўртача учтадан тест синовида иштирок этган.
Пандемиянинг биринчи босқичида (2020 йил мартдан декабргача) одамларнинг феъл-атвори нисбатан барқарор бўлган, пандемиядан олдинги даврга нисбатан невротизм бироз паст эканлиги кузатилган. Муаллифларнинг таъкидлашича, CОVID юзага келган саросиманинг "сабабини таъминлаган", унинг натижасида одамларда айбдорлик ҳисси камайган.
Тадқиқот шуни кўрсатдики, невротизмнинг пасайиши пандемиянинг иккинчи ярмида (2021-2022) йўқолди ва пандемиядан аввалги даврга нисбатан шахсга нисбатан экстраверсия, очиқлик, хушмуомалалик ва виждонлиликнинг камайиши билан ўрин алмашди. Ўзгаришлар одатда ҳаётнинг ҳар ўн йилида кузатилган стандарт оғишнинг ўндан бир қисмини ташкил этди. Энг катта ўзгаришлар ёшларда қайд этилган ва кексаларда ўзгаришлар у қадар сезилмади.
Муаллифларнинг фикрига кўра, ёшларнинг феъл-атвор ўзгарувчан бўлиб, пандемия ушбу ёш гуруҳига салбий таъсир кўрсатган бўлиши мумкин.
Тадқиқотчилар шахсият ўзгаришлари вақтинчалик ёки узоқ давом этишини билиш учун гуруҳни кузатишда давом этадилар.